Let’s Build Your City

भिमसेनपाती

June 9, 2021

Buddleja asiatica Lour.
अङ्ग्रेजी नाम: Dogtail
परिवार: Buddlejaceae

उत्पत्तिस्थल र फैलावट 

भिमसेनपाती मध्य र दक्षिण चीनदेखि एसियाको उष्ण क्षेत्रको रैथाने प्रजाति हो: इन्डो-मलायन पारिस्थितिक क्षेत्रमा व्यापक रूपमा पाइन्छ। यो साल र सल्लाको वनमा झाडीको रूपमा ३५०-२००० मिटरको बीचमा नेपालभर फैलिएको छ। यो खुला ठाउँहरूमा, खुला जङ्गलको छेउमा र खुला जङ्गलमा पाइन्छ। 

विवरण

यस झाडी प्रकृतिको, अधिकतम ८ मिटर उचाइ हुने, तर सामान्यतया ५ मिटर भन्दा बढी उचाइ नहुने ठूलो सदाबहार वनस्पति हो। पातहरू विपरित, फेदमा बाक्लो खैरो भुवादार झुसले ढाकिएको हुन्छ। फूल सेतो, सुगन्धित, 15 सेन्टिमिटरसम्म लामो बाक्लो बेलनाकार झुप्पा हुन्छ। फूल जनवरीदेखि अक्टोबरमा फुल्छ; मार्च देखि डिसेम्बरमा फल फल्छ।

प्रसारण

यो बीज र कटिङबाट पुनरुत्पादन हुन्छ। फल अप्रिलमा फल्छ र पाकेको बीज मेको अन्त्य सम्ममा संकलन गर्न सकिन्छ। बीज मसिना हुन्छन्, १ किलोग्राम तौलमा लगभग २० अरब बीज हुन्छन्। यसलाई घाममा सुकाएर बन्द गरिएको प्लास्टिकको झोलामा भण्डारण गर्नुपर्छ, यसले कम्तिमा एक वर्षसम्म यसको जैविकत्व कायम राख्छ। यो ब्याड वा ट्रे मा रोप्नु पर्छ, साना बीज प्रजातिहरूको लागि प्रविधि प्रयोग गरेर; बिरुवाहरू लगभग २ सेन्टिमिटर अग्लो हुँदा प्लास्टिकको भाँडोबाट निकालिन्छन्। यो कटिङ गरेर पनि रोप्न सकिन्छ।

सहरी/कृषि वन प्रयोग

यो मुख्यतया डालेघाँसको रूपमा महत्वपूर्ण छ र केही जिल्लाका किसानहरू माझ यस उद्देश्यका लागि लोकप्रिय छ। यदि अन्य डालेघाँस उपलब्ध भएमा यो सामान्यतया प्रयोग हुँदैन जुन धेरै अनुकूल छैन। यसलाई सडकको बीचमा र सडकको किनारमा रोप्न सकिन्छ।

थप अध्ययन

Jackson, J.K. (1994) Manual of Afforestation in Nepal, FORESC, MOFSC, Kathmandu.